5 Aralık 1934, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde kadın hakları açısından bir dönüm noktasıdır. Bu tarihte, Türk kadınlarına milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır. Türkiye, bu adımla birçok Batı ülkesini geride bırakarak kadınların siyasal hayata katılımını anayasal güvence altına alan öncü ülkelerden biri olmuştur.
Atatürk’ün liderliğinde gerçekleşen bu reform, Cumhuriyetin eşitlikçi ve çağdaş vizyonunun bir yansımasıdır. Kadınlara daha önce 1930’da belediye seçimlerinde seçme, 1933’te ise muhtarlık seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verilmişti. 1934’te yapılan anayasa değişikliğiyle bu haklar genel seçimleri de kapsayacak şekilde genişletildi.
1935 yılında yapılan ilk genel seçimlerde 17 kadın milletvekili Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne girdi. Bu, o dönemin şartları göz önüne alındığında büyük bir ilerleme olarak kabul edilmektedir. Kadınların temsili, toplumun her alanında cinsiyet eşitliğini sağlama yolunda atılan önemli bir adımdı.
Türkiye’nin ilk kadın muhtarı, 1933 yılında Aydın’ın Çine ilçesine bağlı Karpuzlu beldesinde muhtar seçilen Gül Esin’dir. Gül Esin, 26 Ekim 1933’te kabul edilen yasa ile kadınlara muhtarlık ve köy ihtiyar heyetlerinde seçme-seçilme hakkı tanınmasının ardından yapılan seçimlerde muhtar olmuştur.
Gül Esin, görevi sırasında özellikle kadınların haklarını savunmuş, köyde düğünlerde silah atılmasını yasaklamış ve toplumun huzurunu sağlamak için birçok önemli düzenleme yapmıştır. Onun muhtarlığı, kadınların siyasette ve yerel yönetimlerde aktif rol alabileceğini göstermesi açısından önemli bir kilometre taşı olmuştur.
Bugün, kadınların siyasal, sosyal ve ekonomik hayatta daha fazla yer alması için mücadele sürerken, 5 Aralık 1934, Türkiye’nin kadın hakları konusundaki kararlılığını hatırlatan bir dönüm noktası olmaya devam ediyor. Bu önemli gün, sadece kadınların değil, tüm toplumun eşitlik ve demokrasi yolculuğundaki gurur verici bir anıdır.
“Kadınlarını geri bırakan bir millet, geri kalmaya mahkûmdur.”
Mustafa Kemal Atatürk
Bu tarihi günün yıl dönümünde, kadınların toplumsal hayatta daha güçlü bir şekilde yer alması için atılacak adımların önemini bir kez daha hatırlıyoruz
